Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε στις 26 Απριλίου του 2019
τον πίνακα αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης για το 2019, ο
οποίος παρέχει συγκριτική επισκόπηση της ανεξαρτησίας, της ποιότητας και της
αποτελεσματικότητας των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης στα κράτη μέλη της ΕΕ.
Τα αποτελέσματα είναι ανάμικτα και παρουσιάζουν σχετικές
βελτιώσεις όσον αφορά την αποτελεσματικότητα των συστημάτων απονομής
δικαιοσύνης και την ποιότητα της δικαιοσύνης. Παράλληλα, ο πίνακας αποτελεσμάτων
δείχνει ότι υπάρχουν ολοένα και περισσότερες προκλήσεις όσον αφορά την αντίληψη
για την ανεξαρτησία δικαιοσύνης.
Όσον αφορά στην Κύπρο διαπιστώνονται τα εξής βασικά
συμπεράσματα:
-Μείωση του αριθμού των νέων υποθέσεων (αστικών, εμπορικών,
διοικητικών και λοιπών) από το 2010 έως το 2017. Συγκριτικά με τις υπόλοιπες
χώρες της ΕΕ ο αριθμός των υποθέσεων είναι γενικά μικρός (4η από το τέλος της κατάταξης
η Κύπρος).
-Αύξηση του χρόνου επίλυσης των υποθέσεων (αστικών,
εμπορικών, διοικητικών και λοιπών). Πλέον απαιτούνται πάνω από 1100 ημέρες
(περίπου 3 χρόνια) για το πρώτο βαθμό δικαιοδοσίας (στοιχεία 2017) ενώ το 2016
ο αντίστοιχος αριθμός ήταν περίπου 840 ημέρες. Η Κύπρος στην κατηγορία αυτή
έχει τη θλιβερή πρωτιά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχοντας και επισήμως το πιο αργό
σύστημα απονομής δικαιοσύνης ευρωπαϊκά.
-Η Κύπρος έχει το πιο αργό σύστημα απονομής δικαιοσύνης στις
διοικητικές υποθέσεις όλων των βαθμών με το χρόνο που απαιτείται να ξεπερνά τις
2000 ημέρες για τον α’ βαθμό και να είναι λίγο μικρότερος από 2000 ημέρες για
τον δεύτερο βαθμό.(στοιχεία 2017).
-Αρνητική επίδοση έχει το κυπριακό σύστημα δικαιοσύνης και
στον αριθμό των εκκρεμών δικαστικών υποθέσεων (αστικών, εμπορικών, διοικητικών
και λοιπών) με 6 εκκρεμείς υποθέσεις ανά 100 κατοίκους. Ελαφρώς χειρότερη
επίδοση έχουν μόνο η Ιταλία και η Ουγγαρία.
- Η Κύπρος έχει το πιο υψηλό κόστος για προσφυγή στη
δικαιοσύνη, ήτοι πάνω από 60% της αξίας του αντικειμένου της αγωγής σε ότι
αφορά υποθέσεις καταναλωτών.
-Σε ότι αφορά των αριθμό των δικαστών , η Κύπρος έχει 13
δικαστές ανά 100.000 κατοίκους, με πρώτη την Ουγγαρία που έχει 43 δικαστές ανά
100.000 κατοίκους και τελευταία την Ιρλανδία με μόλις 3 δικαστές ανά 100.000
κατοίκους (στοιχεία 2017).
-Στον αριθμό των δικηγόρων η Κύπρος έχει την πρωτιά στην
Ευρώπη, καθώς έχει 440 δικηγόρους ανά 100.000 κατοίκους, με δεύτερο το
Λουξεμβούργο (430) και τρίτη την Ελλάδα (380)ενώ τελευταία στη σχετική κατάταξη
είναι η Σουηδία με μόλις 60 δικηγόρους ανά 100.000 κατοίκους.
Γενικά Συμπεράσματα στην ΕΕ:
Ένα από τα νέα στοιχεία του πίνακα αποτελεσμάτων της ΕΕ στον
τομέα της δικαιοσύνης για το 2019 είναι ότι παρέχει επισκόπηση των πειθαρχικών
καθεστώτων για τους δικαστές στα εθνικά συστήματα δικαιοσύνης και εισάγει
δικλείδες ασφαλείας με σκοπό την αποτροπή του ελέγχου των δικαστικών αποφάσεων
από την πολιτική εξουσία. Ο πίνακας αποτελεσμάτων παρουσιάζει επίσης την άσκηση
των εξουσιών επί των εισαγγελικών αρχών των εθνικών συστημάτων απονομής
δικαιοσύνης, συμπεριλαμβανομένου του διορισμού και
της απόλυσης των εισαγγελέων, τα οποία αποτελούν βασικούς δείκτες για την
ανεξαρτησία μιας εισαγγελικής υπηρεσίας.
Τα βασικά πορίσματα της έκδοσης του 2019 περιλαμβάνουν:
-Ορισμένες θετικές τάσεις ως προς την αποτελεσματικότητα των
συστημάτων απονομής δικαιοσύνης: Ο πίνακας αποτελεσμάτων δείχνει ότι, σε
διάστημα μιας οκταετίας (2010-2017), παρατηρούνται θετικές εξελίξεις στα
περισσότερα κράτη μέλη τα οποία, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου,
προσδιορίστηκαν ως κράτη μέλη που αντιμετώπιζαν ειδικές προκλήσεις. Από το
2010, σε όλα σχεδόν τα εν λόγω κράτη μέλη, η διάρκεια των πρωτοβάθμιων
δικαστικών διαδικασιών μειώθηκε ή τουλάχιστον παρέμεινε σταθερή. Επιπλέον, οι
πρωτοβάθμιες διαδικασίες σε υποθέσεις νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες
δραστηριότητες διαρκούν κατά μέσο όρο έως και ένα έτος. Ωστόσο, σε ορισμένα
κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν προκλήσεις σ' αυτόν τον τομέα, οι διαδικασίες
ενδέχεται να διαρκούν δύο ή περισσότερα έτη.
-Οι προκλήσεις όσον αφορά την αντίληψη περί της ανεξαρτησίας
της δικαιοσύνης αυξάνονται: Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου που
δημοσιεύτηκε σήμερα, στα δύο τρίτα των κρατών μελών η αντίληψη περί
ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης έχει βελτιωθεί σε σύγκριση με το 2016. Ωστόσο, σε
σύγκριση με το προηγούμενο έτος, η αντίληψη του κοινού για την ανεξαρτησία
μειώθηκε περίπου στα τρία πέμπτα των κρατών μελών[1]. Οι
πιθανές πολιτικές παρεμβάσεις και πιέσεις είναι ο κύριος λόγος για την αντίληψη
περί έλλειψης ανεξαρτησίας των δικαστηρίων και των δικαστών. Σε ό,τι αφορά τις
εθνικές εισαγγελικές υπηρεσίες, ο πίνακας αποτελεσμάτων δείχνει ότι σε ορισμένα
κράτη μέλη υπάρχει η τάση συγκέντρωσης των διοικητικών εξουσιών όπως η
αξιολόγηση, η προαγωγή και η μετάθεση των εισαγγελέων σε μία ενιαία αρχή.
-Ποιότητα της δικαιοσύνης: συνολικά, το 2017, οι
συνολικές δαπάνες των γενικών κυβερνήσεων για τα δικαστήρια παρέμειναν σταθερές
σε όλη την ΕΕ. Με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας των δικαστικών αποφάσεων (με
βάση δεδομένα των ευρωπαϊκών δικαστικών δικτύων), τα περισσότερα δικαστήρια
παρέχουν ειδική κατάρτιση στους δικαστές ως προς τη δομή και το ύφος του
σκεπτικού και της σύνταξης των αποφάσεων. Σε ορισμένα κράτη μέλη, οι χρήστες
των δικαστηρίων μπορούν να ζητήσουν διευκρινίσεις ως προς τις δικαστικές
αποφάσεις. Σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη, η ηλεκτρονική πρόσβαση σε
δικαστικές αποφάσεις έχει βελτιωθεί, ιδίως όσον αφορά τη δημοσίευση των
αποφάσεων στον ανώτατο βαθμό δικαιοδοσίας: 19 κράτη μέλη δημοσιεύουν πλέον όλες
τις αποφάσεις σε αστικές/εμπορικές και διοικητικές υποθέσεις.
Επόμενα στάδια
Τα ευρήματα του πίνακα αποτελεσμάτων για το 2019 ελήφθησαν
ήδη υπόψη για την ανά χώρα αξιολόγηση που διενεργήθηκε στο πλαίσιο του
Ευρωπαϊκού Εξαμήνου 2019. Τα ευρήματα θα τροφοδοτήσουν επίσης την κατάρτιση των
προτάσεων της Επιτροπής για τις ανά χώρα συστάσεις του 2019.
Αυτές οι συστάσεις πολιτικής συζητούνται μεταξύ των κρατών
μελών στο Συμβούλιο. Οι ηγέτες της ΕΕ θα τις εγκρίνουν τον Ιούνιο, και στη
συνέχεια θα εκδοθούν από το Συμβούλιο τον Ιούλιο. Κατόπιν, οι κυβερνήσεις θα
ενσωματώσουν τις συστάσεις στα σχέδια μεταρρυθμίσεων και στους εθνικούς
προϋπολογισμούς τους για το επόμενο έτος.
Ιστορικό
Ο πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης,
που δρομολογήθηκε το 2013, είναι ένα από τα εργαλεία στην εργαλειοθήκη
της ΕΕ για το κράτος δικαίου που χρησιμοποιείται από την Επιτροπή για
την παρακολούθηση των μεταρρυθμίσεων στον τομέα της δικαιοσύνης που
αναλαμβάνουν τα κράτη μέλη και τροφοδοτεί το Ευρωπαϊκό
Εξάμηνο. Ο ετήσιος πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης
αξιολογεί την ανεξαρτησία, την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα των εθνικών
συστημάτων απονομής δικαιοσύνης. Το συγκριτικό αυτό εργαλείο συμπληρώνεται από
αξιολογήσεις ανά χώρα, οι οποίες παρουσιάζονται στις ανά χώρα εκθέσεις και οι
οποίες παρέχουν τη δυνατότητα για βαθύτερη ανάλυση με βάση το εθνικό νομικό και
θεσμικό πλαίσιο.
Ο πίνακας αποτελεσμάτων επικεντρώνεται σε τρία βασικά
στοιχεία ενός αποτελεσματικού συστήματος απονομής δικαιοσύνης:
-Αποδοτικότητα: δείκτες σχετικά με τη διάρκεια των
διαδικασιών, το ποσοστό διεκπεραίωσης και τον αριθμό των εκκρεμών υποθέσεων.
-Ποιότητα: δείκτες σχετικά με την προσβασιμότητα, όπως η
νομική συνδρομή και τα δικαστικά έξοδα, την κατάρτιση, την παρακολούθηση των
δραστηριοτήτων των δικαστηρίων, τον προϋπολογισμό, τους ανθρώπινους πόρους και
τα πρότυπα σχετικά με την ποιότητα των δικαστικών αποφάσεων.
-Ανεξαρτησία: δείκτες σχετικά με την αντίληψη των
επιχειρήσεων και του ευρύτερου κοινού για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, με
τις διασφαλίσεις ως προς τους δικαστές και με τις διασφαλίσεις ως προς τη
λειτουργία των εθνικών εισαγγελικών αρχών.
Η βελτίωση της αποτελεσματικότητας των εθνικών συστημάτων
απονομής δικαιοσύνης αποτελεί καθιερωμένη προτεραιότητα του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου
—του ετήσιου κύκλου συντονισμού της οικονομικής πολιτικής της ΕΕ. Ο πίνακας
αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης βοηθά τα κράτη μέλη σʼ αυτόν
τον τομέα, παρέχοντας ετήσια συγκριτική επισκόπηση της λειτουργίας των εθνικών
συστημάτων απονομής δικαιοσύνης. Όταν εντοπίζονται σοβαρές προκλήσεις σε
μεμονωμένες εκθέσεις ανά χώρα, το Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής,
εγκρίνει στοχευμένες ειδικές ανά χώρα συστάσεις.(cylegalnews.com/ europa.eu)
Για περισσότερες πληροφορίες δείτε:
Σχόλια