Κορωνοϊός, Θεία Κοινωνία και Ποινική Ευθύνη

Της Κατερίνας Σοφοκλέους, Δικηγόρου

Τις τελευταίες μέρες, το διαδίκτυο έχει κατακλυστεί με διάφορους τρόπους πρόληψης και θεραπείας για τον ιό που έγινε γνωστός ως «κορωνοϊός».  Ένας ιός που κατέληξε να γίνει εφιάλτης μέσω των ΜΜΕ. Δεν έχω τα κατάλληλα προσόντα για να προτείνω κάποιο αποτελεσματικό τρόπο πρόληψης αλλά και να τα είχα, δεν θα το διακινδύνευα. Το δεδομένο, με βάση τα στατιστικά θανάτων, είναι ότι μιλάμε για ένα ιό, ο οποίο φέρει τον κίνδυνο θανάτου και άρα, είναι ένας επικίνδυνος ιός. Ο σκοπός του παρόντος άρθρου είναι να επισημάνει την σημασία που έχουν τα λόγια και οι απόψεις που εκφράζουμε για την πρόληψη και διάδοση του ιού αυτού και ιδιαίτερα την ποινική έκταση που μπορεί να έχει η διάδοση του ιού.

Για να γίνω πιο συγκεκριμένη, τις τελευταίες μέρες γίνεται πανικός με το θέμα του συγκεκριμένου ιού και πρόσωπα σε συγκεκριμένες θέσεις εξέφρασαν την άποψη ότι, μέσω της Θείας Κοινωνίας, δεν υπάρχει περίπτωση διάδοσης του ιού και ότι ο αγιασμός είναι ένα μέσο απολύμανσης. Οι απόψεις αυτές είναι απόλυτα σεβαστές και μέσω του παρόντος άρθρου δεν έχω κανένα σκοπό να κρίνω και/ή να κατακρίνω την πίστη του καθενός από εμάς ούτε ταυτόχρονα να εκφράσω την δική μου πίστη. Το άρθρο 18 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι ξεκάθαρο ότι το κάθε πρόσωπο έχει το δικαίωμα ελευθερίας σκέψεως, συνειδήσεως και θρησκείας, το οποίο συνεπάγεται και το δικαίωμα να εκφράζει την πίστη του με διάφορα μέσα. Ταυτόχρονα, το άρθρο 19 διασφαλίζει το δικαίωμα ελευθερίας λόγου και έκφρασης. Αξιοσημείωτο, όμως, είναι το γεγονός ότι το δικαίωμα αυτό μπορεί να περιοριστεί, διά νόμου, όταν τίθεται σε κίνδυνο η δημόσια υγεία και ασφάλεια.

Αφού έχουν τεθεί τα απαραίτητα, του Συντάγματος, δικαιώματα το θέμα του παρόντος άρθρου έχει ως εξής: Το δικαίωμα πίστης και έκφρασης των προαναφερόμενων προσώπων δεν περιορίστηκε. Αντίθετα, η θέση και η εξουσία τους, τους έδωσε βήμα να εκφράσουν την άποψη τους και να συμβουλεύσουν τους ακόλουθους τους να προβούν στις συγκεκριμένες πράξεις και ότι οι συγκεκριμένες πράξεις, απόλυτα, δεν θέτουν σε κίνδυνο κανέναν! Αυτοί οι άνθρωποι ΔΕΝ πιστεύω, όπως έχει εκφραστεί από άλλους, ότι είναι ‘ζώα’ ΟΥΤΕ ότι οι άνθρωποι που τους ακολουθούν είναι ‘ζώα’. Σε καμία περίπτωση ΔΕΝ πιστεύω κάτι τέτοιο και το τονίζω τόσο εμφατικά γιατί δεν επιθυμώ να περάσω μήνυμα το οποίο να μην με εκφράζει. Είναι άνθρωποι με πίστη και πράγματι πιστεύουν ότι μια τέτοια πράξη ΔΕΝ μπορεί να εξαπλώσει τον ιό. Είναι δικαίωμα τους! Απλώς το δικαίωμα τους αυτό σταματά όταν θέσουν σε κίνδυνο τον πλησίον τους και η κατάληξη θα είναι μία! Σε περίπτωση που ένα πρόσωπο παρουσιάσει οποιονδήποτε σύμπτωμα, διαγνωστεί με τον ιό και προβαίνει στο μυστήριο της Θείας Κοινωνίας τότε υπέχει κίνδυνο ποινικής ευθύνης. Στην Κύπρο το άρθρο 190 του Ποινικού Κώδικα, αναφέρει τα εξής:

Αμέλεια για τη διάδοση νόσων επικίνδυνων για τη ζωή

190. Όποιος παράνομα ή από αμέλεια διενεργεί πράξη, η οποία ενδέχεται και την οποία γνωρίζει ή έχει λόγο να πιστεύει ότι ενδέχεται, να διαδώσει τη μόλυνση από οποιαδήποτε νόσο επικίνδυνη για τη ζωή, είναι ένοχος πλημμελήματος.

Για να είμαι ειλικρινής δεν έχω βρει νομολογία η οποία να αναλύει και/ή να εξηγεί το άρθρο αυτό. Παρόλα αυτά, είναι φανερό ότι το πρόσωπο, κατ’ ελάχιστο, φέρει ευθύνη αν σκόπιμα ή από αμέλεια, προβεί σε οποιαδήποτε πράξη, η οποία ΕΝΔΕΧΕΤΑΙ, να διαδώσει την μόλυνση, η οποία είναι επικίνδυνη για την ζωή άλλων. Άρα, κατά την ταπεινή μου άποψη και με βάση την δική μου, γραμματική, ερμηνεία του νόμου, το βέβαιο σενάριο είναι ότι το πρόσωπο, φέρει ευθύνη εάν, γνωρίζοντας ότι έχει μολυνθεί από την νόσο, προβεί σε οποιαδήποτε πράξη, χωρίς να ενδιαφέρει το κατά πόσο, εκ των πραγμάτων, διέδωσε ή όχι τον ιό. Σημασία έχει ότι προέβη σε μία πράξη η οποία ενδέχεται να διαδώσει τον ιό.

Η σημασία του πράγματος είναι ότι, μέσω της Θείας Κοινωνίας, είτε κάποιος το πιστεύει είτε όχι, γίνεται μία διαδικασία κατά την οποία το ένα πρόσωπο μετά το άλλο έρχεται σε επαφή με ένα κουτάλι και τα σάλια του ενός έρχονται σε επαφή με τα σάλια του άλλου. Άρα, καταλήγουμε σε ένα νομικό συμπέρασμα: Στην περίπτωση που κάποιος έχει τον ιό και, επειδή ο ίδιος πιστεύει ότι με το να κοινωνήσει δεν υπάρχει περίπτωση να διαδώσει τον ιό, εγώ μπορώ με αρκετή βεβαιότητα να πω ότι το δίκαιο δεν ενδιαφέρεται για την πίστη του καθενός. Αυτό το οποίο βλέπει είναι ότι το πρόσωπο αυτό, γνωρίζοντας ότι έχει μολυνθεί, αντί να περιοριστεί (νομικό καθήκον), προβαίνει σε μία πράξη (Θεία Κοινωνία), η οποία επιστημονικά ΕΝΔΕΧΕΤΑΙ να διαδώσει τον ιό, ο οποίος (επιστημονικά) είναι επικίνδυνος για την ζωή. Άρα, αυτό το πρόσωπο φέρει ποινική ευθύνη. Τώρα, νομικά, είναι αμφιλεγόμενο αν φέρει ευθύνη το πρόσωπο που φέρει συμπτώματα, αλλά δεν έχει γνώση μόλυνσης του από τον ιό. Εδώ μπορεί να τεθεί η κατάλληλη επιχειρηματολογία ότι φέρει ευθύνη γιατί είχε καθήκον να εξεταστεί ή όχι, δεν έχει ευθύνη λόγω της έλλειψης γνώσης του. Το άρθρο είναι ασαφές γενικότερα και η χωρίς απόφαση δικαστηρίου θα ήταν δική μου παράλειψη να εκφράσω απόλυτη θέση.

Καταληκτικά, θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρω ότι το άρθρο αυτό ισχύει για όλους μας, στην περίπτωση που διαγνωστούμε με τον συγκεκριμένο ιό. Ο λόγος που έγινε για την Θεία Κοινωνία ήταν ξεκάθαρα για να επισημάνω και να τονίσω ότι, ό,τι και να λένε οι πατέρες της εκκλησίας είναι σεβαστό αλλά θα πρέπει ο κάθε πιστός να μεριμνήσει για το καλό όλων των συμπολιτών του έτσι ώστε να αποφύγει οποιαδήποτε ποινική ευθύνη. Συμπερασματικά, δεν πρέπει να λέμε ό,τι θέλουμε και πρέπει να σκεφτόμαστε διπλά τις συνέπειες των πράξεων και των λόγων μας, ειδικά όταν κατέχουμε θέση εξουσίας![1] Ο καθένας πιστεύει ό,τι θέλει αλλά με σεβασμό στα πιστεύω του πλησίον του και καμία επίδειξη πίστης δεν χωρεί, όταν η ζωή και η υγεία όλης της κοινωνίας τίθεται σε κίνδυνο.

*Η Κατερίνα Σοφοκλέους είναι Δικηγόρος και μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου στο πρόγραμμα LLM Criminal Law and Criminal Justice

 ______________________

[1] H οποιαδήποτε ποινική ευθύνη του προσώπου που εκφράζει την άποψη αυτή δεν περιλαμβάνεται στο παρόν άρθρο αλλά χρειάζεται εμπεριστατωμένη ανάλυση, η οποία θα αναλυθεί σε μεταγενέστερο άρθρο