Ανασκόπηση της απόφασης της Επιτροπής Προστασίας του Ανταγωνισμού εναντίον του Κοινοτικού Συμβουλίου Κουκλιών για καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης

Γράφουν οι: Δρ.Παναγιώτης Αγησιλάου και Στέφανη Θεοδότου*

Εισαγωγή

Με απόφαση της ημερομηνίας 12/3/2019, η Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού (στο εξής η «ΕΠΑ») επέβαλε χρηματικό πρόστιμο ύψους €78.889,28 στο Κοινοτικό Συμβούλιο Κουκλιών (στο εξής το «ΚΣΚ») για παράβαση του Άρθρου 6(1)(α) του περί της Προστασίας του Ανταγωνισμού Νόμου, Νόμος 13(Ι)/2008 ως ισχύει σήμερα (στο εξής ο «Νόμος»). Η εν λόγω παράβαση συνίσταται στην επιβολή καταχρηστικής υπερτιμολόγησης αναφορικά με την παροχή υπηρεσιών υδατοπρομήθειας στην τουριστική περιοχή εντός των ορίων της κοινότητας των Κουκλιών της επαρχίας Πάφου.  

Η απόφαση της ΕΠΑ λήφθηκε κατόπιν εξέτασης καταγγελίας που υπέβαλαν στις 23/12/2015 δύο ιδιοκτήτες εξοχικών κατοικιών στο Aphrodite Hills Resort, το οποίο βρίσκεται στην κοινότητα Κουκλιών.

Καταγγελλόμενη επιχείρηση

Το ΚΣΚ είναι Αρχή Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ασχολείται μεταξύ άλλων με την παροχή υπηρεσιών υδατοπρομήθειας στην κοινότητα Κουκλιών. Μεταξύ άλλων, το ΚΣΚ παρέχει υπηρεσίες υδατοπρομήθειας σε δύο τουριστικές αναπτύξεις, συγκεκριμένα το Aphrodite Hills και το Venus Rock Estates. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με την απόφαση της ΕΠΑ το ΚΣΚ είναι ο μοναδικός παροχέας υπηρεσιών υδατοπρομήθειας εντός των ορίων της κοινότητας των Κουκλιών.

Γεγονότα / καταγγελλόμενη πρακτική

Αντικείμενο της καταγγελίας αποτέλεσε το ύψος των χρεώσεων του νερού από το ΚΣΚ προς τις τουριστικές αναπτύξεις που βρίσκονται στην κοινότητα των Κουκλιών. Όπως αναφέρεται στην καταγγελία, το ΚΣΚ προχώρησε σε μεγάλες αυξήσεις στις χρεώσεις του νερού (πέραν του 300%) που δεν δικαιολογούνταν από αντίστοιχες αυξήσεις στο κόστος παροχής της υπηρεσίας υδατοπρομήθειας. Επιπρόσθετα, οι αυξήσεις στις τιμές του νερού στην τουριστική περιοχή εντός της κοινότητας των Κουκλιών ήταν πολύ υψηλότερες (πέραν του 500%) από τις τιμολογήσεις άλλων κοινοτήτων.

Περαιτέρω, οι καταγγέλλοντες ισχυρίστηκαν την ύπαρξη αντιανταγωνιστικής συμφωνίας μεταξύ του ΚΣΚ και της κυβέρνησης ή/και του Επάρχου Πάφου αναφορικά με το ύψος των τιμών του νερού και την επιβολή άνισων όρων σε ισοδύναμες συναλλαγές (παράβαση του άρθρου 3(1)(α) και 3(1)(δ) του Νόμου). Επίσης, ισχυρίστηκαν την ύπαρξη δυσμενούς μεταχείρισης της τουριστικής περιοχής σε σχέση με την περιοχή του  του πυρήνα της κοινότητας των Κουκλιών (παράβαση του άρθρου 6(1)(γ) του Νόμου). Τέλος, οι καταγγέλλοντες ισχυρίστηκαν την ύπαρξη κατάχρησης της σχέσης οικονομικής εξάρτησης στην οποία βρίσκονται έναντι του ΚΣΚ σε σχέση με την προμήθεια υπηρεσιών υδατοπρομήθειας (παράβαση του άρθρου 6(2) του Νόμου).

Σχετική αγορά

Η ΕΠΑ καθόρισε ως σχετική αγορά την αγορά της παροχής υπηρεσιών υδατοπρομήθειας προς τους καταναλωτές για οικιακή χρήση εντός των γεωγραφικών ορίων της κοινότητας των Κουκλιών της επαρχίας Πάφου.  

Απόφαση ΕΠΑ

Με την απόφασή της η ΕΠΑ έκρινε ότι οι χρεώσεις του ΚΣΚ έναντι των πελατών της εντός της τουριστικής περιοχής της κοινότητας των Κουκλιών αναφορικά με την παροχή υπηρεσιών υδατοπρομήθειας ήταν καταχρηστικά υπερβολική κατά παράβαση του άρθρου 6(1)(α) του Νόμου.

Πιο συγκεκριμένα, η ΕΠΑ έκρινε ότι το ΚΣΚ κατέχει δεσπόζουσα θέση στη σχετική αγορά της παροχής υπηρεσιών υδατοπρομήθειας για σκοπούς οικιακής χρήσης στην Κοινότητα των Κουκλιών της επαρχίας Πάφου. Η δεσπόζουσα θέση θεμελιώθηκε στην μονοπωλιακή θέση που κατέχει το ΚΣΚ όσον αφορά την εν λόγω υπηρεσία καθώς και στην ύπαρξη σημαντικών νομικών φραγμών εισόδου στην αγορά.  

Σε σχέση με τη στοιχειοθέτηση της κατάχρησης η ΕΠΑ βασίστηκε στο τεστ δύο σταδίων που αναπτύχθηκε στην υπόθεση United Brands (Υπόθεση 27/76,  United Brands Co and United Brands Continental Bv v. Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων). Ειδικότερα, αφού αξιολόγησε τα περιθώρια κέρδους του ΚΣΚ όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών υδατοπρομήθειας στην τουριστική περιοχή της κοινότητας Κουκλιών, η ΕΠΑ κατέληξε ότι αυτά ήταν αρκετά υψηλά. Σχετικά η ΕΠΑ σημείωσε ότι τα περιθώρια κέρδους του ΚΣΚ ανέρχονται σε 27%, 39% και 35% για τα έτη 2013, 2014 και 2015 αντίστοιχα.

Επιπρόσθετα, η ΕΠΑ παρατήρησε ότι το ΚΣΚ παρέχει υπηρεσίες υδατοπρομήθειας στους πελάτες του εντός του πυρήνα της κοινότητας των Κουκλιών σε τιμές χαμηλότερες από το κόστος αγοράς του νερού για καταναλώσεις από 0-40 τόνους ενώ για καταναλώσεις από 41-90 τόνους η χρέωση ήταν ίση με το κόστος αγοράς του νερού.

Περαιτέρω, η ΕΠΑ σημείωσε ότι οι χρεώσεις του ΚΣΚ σε πελάτες της εντός της τουριστικής περιοχής της κοινότητας των Κουκλιών ήταν υψηλότερες συγκρινόμενες με αυτές άλλων περιοχών όπως, για παράδειγμα, του Κοινοτικού Συμβουλίου Μανδριών, του Δήμου Πάφου, του Δήμου Αγίας Νάπας και του Δήμου Αραδίππου.

Σε σχέση με την οικονομική αξία της παρεχόμενης υπηρεσίας υδατοπρομήθειας, η ΕΠΑ έκρινε ότι αυτή δεν πρέπει υπό τις περιστάσεις της συγκεκριμένης υπόθεσης να αξιολογηθεί με βάση την αξία που έχει το νερό για τον καταναλωτή. Σχετικά η ΕΠΑ σημείωσε ότι το νερό δεν υπέχει οποιοδήποτε όφελος προς τους πελάτες του ΚΣΚ, καθότι συνιστά απαραίτητο αγαθό και οι καταναλωτές δεν έχουν σκοπό να το εκμεταλλευθούν αποκομίζοντας τέτοιο όφελος. Επιπλέον, η ΕΠΑ παρατήρησε ότι η ΚΔΠ 128/2014 (που ενσωμάτωσε την Ευρωπαϊκή Οδηγία-Πλαίσιο 2000/60/ΕΚ στην εθνική έννομη τάξη) αναφέρεται σε ανάκτηση του κόστους της παροχής υπηρεσιών υδατοπρομήθειας και όχι σε υπερκάλυψη αυτού.

Σε σχέση με τις αλλαγές στο ύψος των χρεώσεων για την παροχή υπηρεσιών υδατοπρομήθειας στην τουριστική περιοχή της κοινότητας των Κουκλιών, η ΕΠΑ σημείωσε ότι αυτές θεωρούνται αυθαίρετες και δεν αντανακλούν αυξήσεις στο κόστος.

Στη βάση των πιο πάνω σκέψεων, η ΕΠΑ κατέληξε ότι υφίσταται παράβαση του άρθρου 6(1)(α) του Νόμου εκ μέρους του ΚΣΚ.

Όσον αφορά τις άλλες καταγγελλόμενες παραβάσεις η ΕΠΑ κατέληξε ότι αυτές δεν στοιχειοθετούνται. Ειδικότερα σε σχέση με την καταγγελλόμενη παράβαση του άρθρου 6(1)(γ) του Νόμου, η ΕΠΑ παρατήρησε ότι δεν τίθεται ζήτημα εφαρμογής ανόμοιων όρων σε ισοδύναμες συναλλαγές, καθότι το κόστος παροχής υπηρεσιών υδατοπρομήθειας στην περιοχή του πυρήνα της κοινότητας των Κουκλιών διαφέρει από αυτό της παροχής υπηρεσιών υδατοπρομήθειας στην τουριστική περιοχή της κοινότητας των Κουκλιών. Ως εκ τούτου, κατέληξε η ΕΠΑ, δεν υφίσταται διακριτική τιμολόγηση λόγω μη ύπαρξης της αναγκαίας ισοδυναμίας συναλλαγών όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών υδατοπρομήθειας στις δύο περιοχές.

Η ΕΠΑ επέβαλε πρόστιμο ύψους €78.889,28 στο ΚΣΚ λαμβάνοντας υπόψη τη διάρκεια και τη σοβαρότητα της διαπιστωθείσας παράβασης του άρθρου 6(1)(α) του Νόμου και κάλεσε το ΚΣΚ να αποφύγει την επανάληψη της παράβασης στο μέλλον.

Σχόλια

Η ΕΠΑ καθόρισε ως σχετική αγορά την παροχή υπηρεσιών υδατοπρομήθειας σε οικιακούς καταναλωτές εντός των ορίων της κοινότητας των Κουκλιών χωρίς να προβαίνει σε οποιαδήποτε περαιτέρω διάκριση των περιοχών εντός αυτής π.χ. περιοχή πυρήνα και τουριστική περιοχή. Εντούτοις, στη συνέχεια προβαίνει σε οικονομική ανάλυση και εφαρμογή του τεστ της υπόθεσης United Brands διακρίνοντας τις εν λόγω περιοχές. Ως αποτέλεσμα, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι υφίσταται παράβαση του άρθρου 6(1)(α) του Νόμου όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών υδατοπρομήθειας σε οικιακούς καταναλωτές εντός της τουριστικής περιοχής της κοινότητας των Κουκλιών, δηλαδή σε μια επιμέρους μόνον περιοχή της σχετικής γεωγραφική αγοράς. Η εν λόγω κατάληξη της ΕΠΑ φαίνεται να είναι ασυνεπής με τον ορισμό της σχετικής αγοράς. Σύμφωνα με τον ορισμό της σχετικής αγοράς από την ΕΠΑ, η οικονομική της ανάλυση θα έπρεπε να ήταν αντίστοιχα ενιαία, περιλαμβάνοντας όλες τις περιοχές της κοινότητας των Κουκλιών και όχι να γίνεται διάκριση επιμέρους περιοχών εντός αυτής.

Περαιτέρω, με βάση τον καθορισμό της σχετικής αγοράς από την ΕΠΑ θα ήταν ενδεχομένως ορθότερο να στοιχειοθετηθεί η καταγγελλόμενη παράβαση της διακριτικής τιμολόγησης της παροχής υπηρεσιών υδατοπρομήθειας μεταξύ της περιοχής του πυρήνα και της τουριστικής περιοχής των Κουκλιών, η οποία δεν μπορούσε να αιτιολογηθεί από διαφορές στο κόστος παροχής των σχετικών υπηρεσιών στις εν λόγω περιοχές. Σημειώνεται ότι μια τέτοια ανάλυση θα ήταν συνεπής με τον ορισμό της σχετικής αγοράς καθώς και με τον εκμεταλλευτικό χαρακτήρα της επίμαχης παράβασης.

Σε σχέση με την εφαρμογή του τεστ της υπόθεσης United Brands, διαφαίνεται ότι η ΕΠΑ  έχει βασίσει ουσιαστικά τις σκέψεις της μόνον στο εκτιμώμενο επίπεδο του περιθωρίου κέρδους του ΚΣΚ. Οι αναφορές που γίνονται σε γεωγραφικές συγκρίσεις τιμών δεν φαίνεται να έχουν αποδεικτική αξία, λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν έχει αποδειχθεί ότι οι περιοχές που χρησιμοποιούνται για σκοπούς ανάλυσης είναι αντικειμενικά συγκρίσιμες μεταξύ τους. Σημειώνεται σχετικά ότι όπως κρίθηκε πρόσφατα από το ΔΕΕ, για να έχουν νόημα οι γεωγραφικές συγκρίσεις τιμών θα πρέπει οι περιοχές που συγκρίνονται να επιλέγονται με αντικειμενικά, πρόσφορα και επαληθεύσιμα κριτήρια  και η βάση των πραγματοποιηθεισών συγκρίσεων να είναι ομοιόμορφη (Υπόθεση C-177/16, Autortiesību un komunicēšanās konsultāciju aģentūra/Latvijas Autoru apvienība v. Konkurences padome).

__________________________

*Δρ. Παναγιώτης Αγησιλάου, Διευθύνων Σύμβουλος | Trojan Economics, p.agisilaou@trojaneconomics.com

Στέφανη Θεοδότου, Δικηγόρος