Μια ενδιαφέρουσα και χρήσιμη σύνοψη της νομολογίας
σχετικά με το θέμα της ένορκης δήλωσης που γίνεται από δικηγόρο περιέχει η πρόσφατη
ενδιάμεση απόφαση (19.3.2019) του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λάρνακας επί αιτήσεως
για παράταση του χρόνου κατάθεσης της έκθεσης απαίτησης. Το σχετικό απόσπασμα της
απόφασης, στην οποία τελικά το Δικαστήριο δεν έλαβε υπόψη την ένορκη δήλωση
και κατ’ επέκταση την ένσταση που συνοδεύει, έχει ως ακολούθως:
«Το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι η ένορκη
δήλωση που συνοδεύει την ένσταση έγινε από δικηγόρο που διόρισε η
Καθ΄ης η αίτηση να την εκπροσωπήσει. Στην παράγραφο 1 της ένορκης δήλωσης που
συνοδεύει την ένσταση αναφέρονται τα ακόλουθα: «Είμαι δικηγόρος των
εναγομένων στην υπό τον ως άνω τίτλο και αριθμό αγωγή και αναφέρω ότι γνωρίζω
πολύ καλά και από προσωπική γνώση αλλά και από τον φάκελο της δικογραφίας
τα γεγονότα που αφορούν την παρούσα υπόθεση και είμαι πλήρως εξουσιοδοτημένος
από τους εναγόμενους να προβώ στην παρούσα ένορκη δήλωση.»
Σε αιτήσεις ενδιάμεσης φύσης υπό κανονικές συνθήκες πρέπει κι αυτές να
υποστηρίζονται από ένορκες δηλώσεις προσώπων που έχουν προσωπική
γνώση των γεγονότων, όμως επιτρέπεται όπως μια ένορκη δήλωση
περιέχει δηλώσεις κατόπιν πληροφοριών νοουμένου ότι εκτίθενται οι
πηγές τους (βλ. Δ.39 κ.2
των Περί Πολιτικής Δικονομίας Διαδικαστικών Κανονισμών και την
υπόθεση Louis Vuitton ν. Δερμοσακ Λίμιτεδ κ.ά. (1992)
1 ΑΑΔ 1453 σελ. 1463-1464 και Fashion Box S.R.L. v. Ferro Fashions Ltd (1999)
1 AAD 1858).
Στην υπόθεση THANOS HOTELS LTD v.
ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ (1991)
1 Α.Α.Δ. 1036, το Ανώτατο Δικαστήριο επεσήμανε το ανεπιθύμητο της πρακτικής
την ένορκη δήλωση που συνοδεύει την αίτηση, επομένως και την
ένσταση, να γίνεται από δικηγόρο αναμένοντας, ένεκα προηγούμενης
νομολογίας, το φαινόμενο αυτό να είχε εκλείψει.
Σημειώνεται, από το παρόν Δικαστήριο, ότι,
αντί να εκλείψει το φαινόμενο αυτό, από τη Δικαστική γνώση που έχει
επιλαμβανόμενο σωρεία ενδιάμεσων αιτήσεων, έχει επιταθεί σε τέτοιο βαθμό που
οι δικηγόροι πλέον παίζουν και το ρόλο του μάρτυρα.
Στην Προσφυγή 1045/05, DULAL v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ημερομηνίας 27/10/05, με μονομελή σύνθεση λέχθηκαν τα
ακόλουθα:
«Σύμφωνα με νομολογία (βλ. μεταξύ
άλλων Ahapittas v. Roc Chik Ltd (1968) 1 CLR 1, Ιn Re Efthymiou (1987)
1 CLR 28, Ιn Re An Advocate (1987)
1 CLR 319 και Thanos Hotels Ltd v.
Δημήτρης Ιωάννου (1991)
1 ΑΑΔ 1036), οι δικηγόροι δεν πρέπει να ορκίζονται αναφορικά με
τα γεγονότα της υπόθεσης του πελάτη τους, εκτός όπου τούτο είναι απόλυτα
αναγκαίο. Εδώ, όπως ήδη ανάφερα, δεν εξηγείται γιατί να μην ορκίζεται ο
ίδιος ο αιτητής. Παρόλο που ο κ. Παύλος Ερωτοκρίτου δεν χειρίζεται την υπόθεση,
ουσιαστικά η ένορκη δήλωση προέρχεται από τους δικηγόρους του
αιτητή. Είμαι της άποψης ότι αυτός είναι αρκετός λόγος για απόρριψη της
αίτησης.»
Στην Προσφυγή 869/05, SVETLANA SHALAEVA v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ημερομηνίας 24/3/06, το ίδιο το Δικαστήριο (με την ίδια
σύνθεση) με αυτή της DULAL (ανωτέρω), αφού αναφέρεται στην πιο πάνω
νομολογία αποδέχεται την ένορκη δήλωση που προέβη ο δικηγόρος γιατί
το βάρος απόδειξης δεν το είχε η προσφεύγουσα αλλά η Κυπριακή Δημοκρατία.
Αν το είχε, δυνατό να κατέληγε ότι η ένορκη δήλωση να μην ήταν
επαρκής.
Στην υπόθεση DMITRY RYBOLOVLEV v. ELENA RYBOLOVLENA κ.ά. (2010)
1 ΑΑΔ 82, λέχθηκαν τα εξής υπό τριμελή σύνθεση του Ανωτάτου Δικαστηρίου ως
Εφετείο:
«Το θέμα της κατάρτισης και υποβολής σε
δικαστική διαδικασία ένορκης δήλωσης από δικηγόρο, διέπεται από καλά
καθιερωμένες αρχές που εκπηγάζουν από τη νομολογία. Αν χρειάζεται να τις
συνοψίσουμε ξανά, θα λέγαμε ότι γενικά ομιλούντες, μια ένορκη δήλωση δεν
αποκλείεται απλά επειδή ο ομνύων είναι δικηγόρος. Οι δικηγόροι όμως
θα πρέπει να αποστασιοποιούνται από τα γεγονότα που σχετίζονται με τα επίδικα
θέματα και τυγχάνει γενικά ανεπιθύμητο να εμφανίζονται ως μάρτυρες ή ενόρκως δηλούντες
σε δικαστική διαδικασία στην οποία εκπροσωπούν διάδικο, εκτός εάν αυτό είναι
αναγκαίο. Αφ' ης όμως στιγμής δικηγόρος έχει με τον ένα ή άλλο τρόπο καταστεί
μάρτυρας γεγονότων, τότε κωλύεται, λόγω ασυμβιβάστου, να συνεχίζει να
εμφανίζεται χειριζόμενος την υπόθεση του πελάτη του ως δικηγόρος. (Ahapittas
v. Roc-Chic Ltd (1968) 1 C.L.R. 1, In re Efthymiou (1987)
1 C.L.R. 319, Thanos Hotels Ltd v. Ιωάννου (1991)
1 Α.Α.Δ.
1036).
Στις πιο πάνω καλά καθιερωμένες αρχές δεν
κρίνουμε ορθό να προσθέσουμε ή να αναγνωρίσουμε και άλλη αρχή σύμφωνα με την
οποία εάν ο ομνύων είναι δικηγόρος και δεν επεξηγεί με επάρκεια γιατί
προβαίνει ο ίδιος στην ένορκη δήλωση και όχι ο πελάτης του, τότε
η ένορκη δήλωση πάσχει και θα πρέπει ν' αγνοηθεί ή
απορριφθεί. Ούτε και συμφωνούμε ότι μια τέτοια απόλυτη αρχή εξάγεται από
την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην υπόθεση Dulal Dulal (ανωτέρω).
Απλά, στη προσφυγή εκείνη το Ανώτατο Δικαστήριο με μονομελή σύνθεση, το οποίο
επιλαμβανόταν ενδιάμεσης αίτησης στο πλαίσιο προσφυγής για αναστολή εκτέλεσης
διαταγμάτων απέλασης και κράτησης, έκρινε ότι θα έπρεπε ο ομνύων δικηγόρος να
παράσχει κάποια εξήγηση γιατί προέβηκε ο ίδιος στην ένορκη δήλωση και
όχι ο ίδιος ο αιτητής. Ενώ δε το Δικαστήριο εξέφρασε την άποψη ότι αυτός
θα ήταν αρκετός λόγος γι' απόρριψη της αίτησης, εντούτοις, προχώρησε και
εξέτασε την ουσία της και την απέρριψε για άλλους λόγους, βασιζόμενο στα
στοιχεία που παρατέθηκαν στην ένορκη δήλωση. Σημειώνεται ότι
στην υπόθεση Dulal Dulal ο αιτητής, αν και ήταν υπήκοος της
Μπαγκλαντές, κατά τον ουσιώδη χρόνο βρισκόταν στην Κύπρο αναμένοντας την έκβαση
της αίτησης του. Υπ' εκείνες τις περιστάσεις κρίθηκε ότι χρειαζόταν μια
εξήγηση ως προς το γιατί δεν κατάρτισε ο ίδιος την ένορκη δήλωση. Θα
σημειώναμε εδώ, σε αντιδιαστολή, ότι το Ανώτατο Δικαστήριο με την ίδια μονομελή
σύνθεση αποδέχτηκε ως κανονική ένορκη δήλωση δικηγόρου εκ
μέρους αλλοδαπής αιτήτριας, εφόσον αυτή βρισκόταν στο εξωτερικό, χωρίς άλλη εξήγηση.
Συγκεκριμένα στην υπόθεση Svetlana Shalaeva v.
Δημοκρατίας, Υπόθεση
Αρ. 869/2005, ημερ. 24.3.2006, επιλαμβανόμενο αίτησης της Δημοκρατίας για
παροχή ασφάλειας εξόδων από την αλλοδαπή προσφεύγουσα, το ίδιο Δικαστήριο, και
ορθά βέβαια, αποδέχθηκε και ενήργησε στη βάση Ένστασης που στηριζόταν σε ένορκη δήλωση δικηγόρου εκ
μέρους της προσφεύγουσας - καθ' ης η αίτηση, η οποία είχε ήδη απελαθεί και
βρισκόταν στο εξωτερικό.
Με αυτά ως δεδομένα, μπορούμε να δεχθούμε
ως αρχή της νομολογίας αναφορικά με το θέμα παροχής εξήγησης ως προς το γιατί
ομνύων είναι δικηγόρος και όχι διάδικος ή άλλο πρόσωπο, ότι κάποια
εξήγηση προς τούτο απαιτείται, εκεί όπου δεν προκύπτει υπό τις περιστάσεις ένας
εμφανής καλός λόγος, όπως είναι η διαμονή του διαδίκου στο εξωτερικό και/ή
άλλες εγγενείς δυσχέρειες οι οποίες δεν θα επέτρεπαν στον ίδιο να είναι ενόρκως δηλών.
Στην υπό εξέταση δε περίπτωση, σύμφωνα με τον ομνύοντα δικηγόρο, η
αιτήτρια-εφεσείουσα είναι μόνιμη κάτοικος Ελβετίας η οποία έχει την φροντίδα
ανήλικου τέκνου του ζεύγους και η οποια επιλαμβανόταν λήψης δικαστικών μέτρων
στην Ελβετία και σε άλλες χώρες κατά τον ουσιώδη χρόνο. Αυτά τα στοιχεία,
λαμβανόμενα υπόψη, μαζί με το στοιχείο του επικαλούμενου κατεπείγοντος του
θέματος, δεν θα απαιτούσαν, κατά την άποψή μας την παροχή οποιωνδήποτε άλλων
εξηγήσεων ως προς το γιατί τα αναγκαία γεγονότα τέθηκαν υπόψη του Δικαστηρίου
μέσω δικηγόρου ο οποίος αποκάλυψε ικανοποιητικά τις πηγές
πληροφόρησής του.
Ο πρώτος τούτος Λόγος Έφεσης επομένως δεν
μπορεί να ευσταθήσει.».
Στην αίτηση LI XIN (2010)
1 ΑΑΔ 743, με μονομελή σύνθεση και ο ίδιος Εφέτης με αυτή της DULAL (ανωτέρω),
αφού επαναλαμβάνεται η ίδια νομολογία που αναφέρεται στην DULAL, επειδή
δεν υπήρχε εμφάνιση από την άλλη πλευρά, αν και δεν είχε ικανοποιηθεί πλήρως
ότι ήταν αδύνατο για τον αιτητή να προβεί ο ίδιος στην ένορκη δήλωση,
κατέληξε, έστω και με κάποιο δισταγμό, να δεχθεί την ένορκη δήλωση του
δικηγόρου, επισημαίνοντας ότι θα ήταν διαφορετικά τα πράγματα αν υπήρχε
εμφάνιση και άρνηση των ισχυρισμών, οπότε θα τίθετο θέμα ο δικηγόρος του
αιτητή να είναι ταυτόχρονα και μάρτυρας, κάτι που είναι ανεπίτρεπτο.
Ακολούθησε η απόφαση στην Προσφυγή
925/2010, ημερομηνίας 20/08/10, HINFU HUANG v. ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, με μονομελή σύνθεση, στην οποία ειπώθηκαν τα παρακάτω:
«Όπως έχει επανειλημμένα νομολογηθεί,
οι δικηγόροι των διαδίκων θα πρέπει να αποστασιοποιούνται από τα
γεγονότα και τη μαρτυρία η οποία υποστηρίζει την υπόθεση του πελάτη τους.
Είναι δε ανεπιθύμητο όπως προβαίνουν οι ίδιοι σε ενόρκους δηλώσεις και
δεν πρέπει να ορκίζονται ως προς γεγονότα, εκτός αν τούτο είναι απόλυτα
αναγκαίο, όπως για παράδειγμα επειδή ο πελάτης βρισκόταν στο εξωτερικό και δεν
θα ήταν εύκολο να ακολουθηθούν άλλες προσφερόμενες διαδικασίες (Ahapittas v. Rock Chick Ltd (1968)
1 CLR, In Re Efthymiou (1987) 1 CLR 36).
Στην απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου
στην Υπόθεση Αρ. 1045/2005, Dulal Dulal v. Δημοκρατίας,
ημερομηνίας 27.10.2005, στην οποία παρέπεμψε η δικηγόρος των καθ' ων
η αίτηση, το γεγονός ότι η ένορκη δήλωση προς υποστήριξη αίτησης
για έκδοση προσωρινού διατάγματος στο πλαίσιο προσφυγής εναντίον διαταγμάτων
κράτησης και απέλασης του αιτητή, είχε γίνει όχι από τον ίδιο τον αιτητή, αλλά
από δικηγόρο, κρίθηκε ότι ήταν από μόνο του επαρκής λόγος για την απόρριψη
της αίτησης.
Κατ' ανάλογο δε τρόπο και στην παρούσα
διαδικασία, τα γεγονότα προς υποστήριξη της αίτησης μεταφέρονται όχι από τον
αιτητή, αλλά από δικηγόρο και αυτό θα ήταν επαρκής λόγος για απόρριψη
της αίτησης, αφού καμιά εξήγηση δεν έχει δοθεί γιατί ήταν δύσκολο ή αδύνατο να
προβεί στην ένορκη δήλωση ο ίδιος ο αιτητής, ο οποίος συνεχίζει
να βρίσκεται στην Κύπρο, έστω και υπό κράτηση.».
Στην αίτηση ΝΕΟΦΥΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ (2010)
1 ΑΑΔ 1413, με μονομελή σύνθεση και ο ίδιος Εφέτης της DULAL και
της LI XIN, ανωτέρω, ακολουθεί την ίδια θέση όπως και στις
αναφερθείσες προηγούμενες αποφάσεις του.
Στην υπόθεση NIKITIN ALEXANDER v. GRIGOREY ALEXANDER (2013)
1 Α.Α.Δ. 1093 αναφέρονται τα ακόλουθα:
«.. Ο ενόρκως δηλών την αίτηση
για προσωρινό διάταγμα, δικηγόρος Μιχάλης Χαραλάμπους, ο οποίος χειρίστηκε την
υπόθεση και πρωτοδίκως και κατ' έφεση, κατά παράβαση της νομολογίας που καθιστά
άκρως ανεπιθύμητο τέτοιο χειρισμό εφόσον ο δικηγόρος είναι ταυτόχρονα
και ομνύων, (δέστε In re Efthymiou (1987)
1 C.L.R.
319, Thanos Hotels Ltd v. Ιωάννου (1991)
1 Α.Α.Δ. 1036 και Αναφορικά με την Αίτηση του Li Xin για Certiorari (2010)
1 A.A.Δ.
743 - η απόφαση στην Rybolovlev v. Rybolovlev στην
οποία αναφέρεται ο εφεσίβλητος δεν έθεσε τα πράγματα διαφορετικά, ούτε και
πρέπει να λαμβάνεται ως δεδομένο ότι οποτεδήποτε διάδικος είναι στο εξωτερικό,
θα πρέπει η ένορκη δήλωση να γίνεται από δικηγόρο, αντί για
παράδειγμα, από μια γραμματέα του δικηγόρου), ..».
Στην υπόθεση INVESTYLIA PUBLIC COMPANY LTD v.
ΤΖΟΖΕΦΙΝ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ (2013)
1 AAΔ
1202, το Ανώτατο Δικαστήριο με τριμελή σύνθεση ως Εφετείο, ανέφερε τα
κατωτέρω:
«Όσον αφορά την όμνυση της
υποστηρικτικής δήλωσης από δικηγόρο χωρίς να εξηγείται ο
λόγος για τον οποίο δεν ορκίστηκε διοικητικός σύμβουλος ή γραμματέας της ίδιας
της εφεσείουσας, αναμφίβολα η νομολογία έχει κατ' επανάληψη επισημάνει το
ανεπιθύμητο της πρακτικής αυτής, αλλά δεν έχει φθάσει στο σημείο της
απαγόρευσης ώστε να αγνοείται ή να απορρίπτεται η ένορκη αυτή δήλωση,
(Dmitry Rybolovlev v. Elena Rybolovleva (2010)
1 Α.Α.Δ. 82). Η απαγόρευση αφορά την όμνυση ένορκης δήλωσης από δικηγόρο,
ο οποίος είναι ή στη συνέχεια της διαδικασίας, καθίσταται μάρτυρας γεγονότων
οπότε και θεωρείται ασυμβίβαστος ο περαιτέρω εκ μέρους του χειρισμός της
υπόθεσης, (In re Efthymiou (1987)
1 C.L.R.
319 και Thanos Hotels Ltd v. Ιωάννου (1991)
1 Α.Α.Δ. 1036).»
Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο ενόρκως δηλών
το μόνο που ανέφερε είναι ότι είναι εξουσιοδοτημένος να προβεί στην ένορκη δήλωση.
Δεν προβάλλει κανένα ισχυρισμό και καμία δικαιολογία γιατί προβαίνει αυτός και
όχι κάποιος άλλος, είτε διευθυντής, είτε σύμβουλος, είτε υπάλληλος της Καθ΄ης η
αίτηση ενόψει του γεγονότος μάλιστα ότι η έδρα της Καθ΄ης η αίτηση είναι στην
Κύπρο και δεν υπήρχε καμία δυσκολία να πράξει τούτο.
Ως εκ τούτου το Δικαστήριο κρίνει ότι αυτή
η συγκεκριμένη περίπτωση εμπίπτει εντός της απαγόρευσης και δεν μπορεί το
Δικαστήριο να λάβει υπόψη την ένορκη δήλωση και κατ΄ επέκταση
την ένσταση».
(δημοσίευση απόφασης: cylaw.org)
Σχόλια