Η ‘εκδικητική πορνογραφία’ (Revenge Pornography): Eνα ακόμη κενό του Κυπριακού Ποινικού Κώδικα


Της Κατερίνας Σοφοκλέους, Δικηγόρου*
Μελετώντας τον κυπριακό ποινικό κώδικα και σε συνέχεια αρθρογραφίας μου, που αφορά το Sexting και Sextortion, επιβεβαιώνω ξανά την ανάγκη εκσυγχρονισμού του κυπριακού ποινικού κώδικα. Γενικότερα, είναι γνωστό, κυρίως στο νομικό κόσμο της Κύπρου, ότι ο κυπριακός ποινικός κώδικας βασίζεται σε πεπαλαιωμένα πρότυπα συμπεριφοράς, τα οποία και χρειάζονται άμεσα εκσυγχρονισμό (βλ. α.189 ΠΚ). Στο παρόν άρθρο θίγεται η ανάγκη θέσπισης ενός σύγχρονου ποινικού αδικήματος, το οποίο έχει, πρόσφατα, παρατηρηθεί και ποινικοποιηθεί σε διάφορες χώρες του κόσμου συμπεριλαμβανομένων του Ηνωμένου Βασιλείου (Αγγλία και Ουαλία, Σκωτία) και ΗΠΑ.
Το φαινόμενο του ‘Revenge pornography’ ή, όπως καλείται στα ελληνικά, ‘εκδικητικής πορνογραφίας΄ είναι ένα αδίκημα το οποίο ξεκίνησε να ποινικοποιείται λόγω της αναδυόμενης και αυξανόμενης χρήσης του διαδικτύου ως μέσο διάπραξης αδικημάτων και συγκεκριμένα, σεξουαλικής φύσης αδικημάτων.
Είναι αυταπόδεικτο ότι το διαδίκτυο έχει εισχωρήσει στην ζωή όλων μας για ψυχαγωγία, εργασία, δραστηριοποίηση σε διάφορους τομείς αλλά και στην κοινωνικοποίηση μας με φίλους, γνωστούς αλλά και άγνωστους. Η συνδιαλλαγή μηνυμάτων με σεξουαλικό-ερωτικό περιεχόμενο δεν είναι κάτι το μεμπτό και κατά την άποψη μου, ούτε πρέπει να είναι. Ακόμη και η αποστολή σε ένα άλλο πρόσωπο σεξουαλικού περιεχομένου φωτογραφίες που απεικονίζει τον αποστολέα δεν πιστεύω ότι θα πρέπει να ενδιαφέρει την κοινωνία και ειδικά το ποινικό δίκαιο.
Ωστόσο, η μη συναινετική χρήση και/ή δημοσίευση του υλικού αυτού σε τρίτου θα πρέπει να ενδιαφέρει το κράτος. Το κράτος οφείλει να χρησιμοποιήσει  τα ‘όπλα΄ που διαθέτει (ποινικό/αστικό δίκαιο) για να προστατεύσει την σεξουαλική αυτονομία και ιδιωτικότητα των πολιτών του. Για τον λόγο αυτό διάφορα κράτη υιοθέτησαν, με μικρές διαφοροποιήσεις, το αδίκημα της ‘εκδικητικής πορνογραφίας΄.
Στην Αγγλία και Ουαλία, το αδίκημα αυτό διαπράττεται όταν πρόσωπο αποκαλύπτει ή καθιστά με οποιονδήποτε τρόπο διαθέσιμο σε τρίτο (άλλο από το θύμα) ιδιωτική φωτογραφία ή ταινία με σεξουαλικό περιεχόμενο, χωρίς την συναίνεση του προσώπου που απεικονίζεται σε αυτό, με σκοπό να προκαλέσει στο πρόσωπο αυτό ανησυχία/ δυσφορία (distress).
Στη Σκωτία, μία από τις σημαντικές διαφοροποιήσεις είναι ότι περιλαμβάνει και απειλή δημοσίευσης. Αυτή η διαφοροποίηση είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς δίνει το δικαίωμα στο κράτος να επέμβει πριν την δημοσίευση του υλικού πράγμα το οποίο αυξάνει σημαντικά την πρόληψη βλάβης στο θύμα.
Σε διάφορες πηγές αναφέρεται ότι, συχνότερα τέτοιου είδους πράξεις διαπράττονται από πρόσωπο το οποίο είναι πρώην σύντροφος του θύματος και το οποίο αποκτά το υλικό αυτό συναινετικά από το θύμα λόγω της σχέσης τους. Ωστόσο, μετά την διάρρηξη της σχέσης, ο δράστης σκοπεύει να εκθέσει δημόσια και να ταπεινώσει το θύμα, σε αντίποινα για τον τερματισμό της σχέσης. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν περιορίζεται σε συντρόφους ή πρόσωπα γνωστά στο θύμα ή να γίνεται από εκδίκηση. Γι’ αυτό και μπορεί να θεωρηθεί ως «μη συναινετική πορνογραφία».
Συνοψίζοντας, ο σκοπός του άρθρου δεν ήταν να αναλύσει εκτενώς τον τρόπο θέσπισης του αδικήματος σε διάφορες χώρες. Αντίθετα, σκοπός του ήταν να θίξει ακόμη ένα κενό (πέραν από το sexting και sextortion) το οποίο, κατά την άποψη μου, θα πρέπει να απασχολήσει τον Κύπριο νομοθέτη προτού να είναι αργά.
Η σημασία της ποινικοποίησης τέτοιων συμπεριφορών είναι διπλή: Από την μία πλευρά, η συμπεριφορά αυτή φαίνεται να επηρεάζει τις ζωές των ανθρώπων. Ειδικότερα, στην Ελλάδα, είναι γνωστές οι φήμες που υπήρχαν για το βίντεο που κυκλοφόρησε με την Ειρηνη Καζαριάν αλλά και ισχυρισμοί που τέθηκαν στην υπόθεση της Ελένης Τοπαλούδη, ότι μακροχρόνια ήταν θύμα σεξουαλικού εκβιασμού μέσω τέτοιων εικόνων. Από την άλλη πλευρά, η προστασία της ιδιωτικότητας, ελευθερίας έκφρασης και σεξουαλικής αυτονομίας των πολιτών αποτελεί υποχρέωση και συνταγματική επιταγή ενός κράτους δικαίου.
Είναι, λοιπόν, υποχρέωση του κράτους να θεσπίζει νομικά μέσα για την προστασία αυτών (και άλλων) δικαιωμάτων και ελευθεριών προληπτικά. Η πρόληψη έχει θεωρηθεί ως πρωτογενής υποχρέωση του κράτους ( βλ. Steven Heyman, ‘The First Duty of Government: Protection, Liberty and the Fourteenth Amendment (Constitutional Perspective)’ (1991) 41 Duke Law J. 507, 508) πράγμα το οποίο πρέπει να εφαρμόζεται και στην Κυπριακή Δημοκρατία.
_________________________
* Η Κατερίνα Σοφοκλέους είναι Δικηγόρος και μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο LLM Criminal Law & Criminal Justice του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου

Σχόλια

Ο χρήστης Panayiotis είπε…
Poli apla ,egrafi nomosxediou katatithente sti vouli kai apofasizei ...!!!
Ma to psifizei...!! An den aresi to katapsifizei....!!
Kalo pasxa....!!
Apo to spiti....!!!


Apo to spiti Ta nomosxedia den allazoun....!!!

Top Legal Stories

Πρόστιμο 30.000 ευρώ σε εταιρεία αλουμινίων από την Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή

Οκτώ (8) θέσεις Δικηγόρων στη Νομική Υπηρεσία

Καθίσματα προς αποφυγή παρατεταμένης ορθοστασίας : Περί Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία Τροποποιητικός Νόμος του 2023

Κατάργηση ετήσιου τέλους εταιρειών από το έτος 2024 και μετά

Θέση Δικηγόρου - Νομικού Συμβούλου στο Πανεπιστήμιο Κύπρου