Καταδίκη της Τουρκίας από το ΕΔΑΔ για τις διαδικασίες περιουσιακών αξιώσεων Ελληνοκυπρίων στα κατεχόμενα
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) εξέδωσε μια σημαντική απόφαση που αφορά στις διαδικασίες ενώπιον της Επιτροπής Ακίνητης Περιουσίας (ΕΑΠ) στα κατεχόμενα εδάφη της Κύπρου, θίγοντας ζητήματα δίκαιης δίκης (Άρθρο 6) και εκτέλεσης αποφάσεων (Άρθρο 46).
Τα Γεγονότα της Υπόθεσης
Η υπόθεση αφορούσε σε μια εταιρεία (αιτούσα) που ήταν ιδιοκτήτρια κτιριακού συγκροτήματος στα κατεχόμενα, το οποίο εγκατέλειψε μετά την τουρκική στρατιωτική εισβολή του 1974. Τον Ιούλιο του 2010, η εταιρεία προσέφυγε στην ΕΑΠ ζητώντας αποζημίωση για την απώλεια χρήσης της ιδιοκτησίας της, αποκατάσταση του ακινήτου, αποζημίωση για μη περιουσιακή ζημία, νόμιμους τόκους και δικαστικά έξοδα. Οι διαδικασίες στην ΕΑΠ παρέμεναν σε εκκρεμότητα για σχεδόν δεκαπέντε χρόνια.
Η απόφαση του ΕΔΔΑ
Άρθρο 6 της ΕΣΔΑ
Ο τρέχων εγγεγραμμένος ιδιοκτήτης του ακινήτου, η Διοίκηση της Evkaf (Islamic Foundation), έγινε δεκτός ως τρίτο μέρος στη διαδικασία.
Το άρθρο 7 του νόμου αριθ. 67/2005 προέβλεπε ότι η ΕΑΠ πρέπει να απευθύνει πρόσκληση συμμετοχής στις διαδικασίες ενώπιόν της σε πρόσωπα τα οποία, σύμφωνα με τη νομοθεσία στα κατεχόμενα, έχουν την κυριότητα ή το δικαίωμα χρήσης της περιουσίας για την οποία έχει υποβληθεί αξίωση.
Όταν εκκρεμούν διαδικασίες που ενδέχεται να επηρεάζουν τρίτους, πρέπει να υπάρχει ένα σύστημα που να επιτρέπει στα εν λόγω μέρη να συμμετάσχουν στη διαδικασία. Αυτό είναι απαραίτητο για την ορθή και δίκαιη εκδίκαση της υπόθεσης βάσει των αρχών της δικαιοσύνης και της ισότητας των όπλων. Οι διατάξεις του άρθρου 7 του νόμου αριθ. 67/2005 είχαν θεσπίσει ένα τέτοιο σύστημα για την ΕΑΠ. Επομένως, δεν μπορούσε να ειπωθεί ότι το σύστημα αυτό διατάρασσε την ισορροπία μεταξύ των συμφερόντων της προσφεύγουσας που υπέβαλε αίτηση στην ΕΑΠ και της ανάγκης διασφάλισης της ορθής απονομής της δικαιοσύνης. Επιπλέον, αυτές οι διατάξεις δεν μπορούσαν να θεωρηθούν ως διαδικαστικό κώλυμα.
Σύμφωνα με το Δικαστήριο, η αιτούσα εταιρεία δεν κατάφερε να αποδείξει πειστικά πώς η εμπλοκή της Διοίκησης της Evkaf είχε καταστήσει τη διαδικασία άδικη. Η ΕΑΠ είχε διατηρήσει την εξουσία να εξετάζει αξιώσεις ιδιοκτησίας, δεν είχε αυτόματα εκχωρήσει την κυριότητα στο θρησκευτικό ίδρυμα και η αιτούσα εταιρεία είχε την ευκαιρία να αμφισβητήσει τις αξιώσεις ιδιοκτησίας του ιδρύματος.
Η συμμετοχή της Διοίκησης Evkaf στις διαδικασίες της ΕΑΠ ως ενδιαφερόμενου μέρους ήταν απαραίτητη για τη συμμόρφωση με την αρχή της δίκαιης δίκης. Το ζήτημα της παρέμβασης τρίτου μέρους είχε επίσης εξεταστεί σε βάθος όχι μόνο από την ΕΑΠ αλλά και από τα δικαστήρια. Συνεπώς, το ΕΔΔΑ δεν είδε καμία ένδειξη αυθαιρεσίας στην παρούσα υπόθεση. Δεν υπήρχαν στοιχεία ότι η εν λόγω εμπλοκή είχε οδηγήσει στην αδικία της διαδικασίας στο σύνολό της.
Υπό αυτές τις συνθήκες, οι ισχυρισμοί της αιτούσας εταιρείας βάσει του Άρθρου 6 ήταν αβάσιμοι.
Άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου Αρ. 1 ΕΣΔΑ
Η παρατεταμένη φύση της διαδικασίας οφειλόταν κυρίως στην παθητική προσέγγιση της ΕΑΠ και στην αναβλητικότητα των αρχών του ψευδοκράτους. Στην παρούσα υπόθεση, η ΕΑΠ δεν ενήργησε με συνοχή, επιμέλεια και την κατάλληλη ταχύτητα κατά την εξέταση της αξίωσης της αιτούσας εταιρείας.
Το Δικαστήριο υπενθύμισε ότι το εύρημά του περιοριζόταν στην παρούσα υπόθεση και ότι μια αξίωση που κατατέθηκε στην ΕΑΠ κατ' αρχήν παραμένει ένα ένδικο μέσο που πρέπει να ασκηθεί από άλλους αιτούντες που επιθυμούν να επικαλεστούν τα δικαιώματά τους βάσει της Σύμβασης ενώπιον του Δικαστηρίου.
Εν προκειμένω το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 1 Πρωτοκόλλου 1 (ομόφωνα).
Άρθρο 46 ΕΣΔΑ
Η υπερβολική διάρκεια των διαδικασιών ενώπιον της ΕΑΠ ήταν ένα ζήτημα που δεν ήταν νέο και είχε αποτελέσει αντικείμενο πάγιας νομολογίας.
Το Δικαστήριο σημείωσε τις προσπάθειες που κατέβαλαν οι τουρκικές αρχές με στόχο τη συμμόρφωση των διαδικασιών της ΕΑΠ με τις απαιτήσεις της Σύμβασης, καθώς και τα στατιστικά στοιχεία που καταδεικνύουν την πρόοδο στην αντιμετώπιση των περιουσιακών αξιώσεων των Ελληνοκυπρίων. Παρ' όλα αυτά, η παρούσα υπόθεση έδειξε σαφώς ότι πρέπει να συνεχιστούν οι συνεπείς και μακροπρόθεσμες προσπάθειες προκειμένου να επιτευχθεί συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της Σύμβασης, ιδίως όσον αφορά την επιτάχυνση των διαδικασιών (ιδίως την παροχή απάντησης σε περιουσιακές αξιώσεις ενώπιον της ΕΑΠ από τις αρμόδιες αρχές του ψευδοκράτους) και τη δημιουργία ενός ένδικου μέσου που να διασφαλίζει πραγματικά αποτελεσματική αποκατάσταση σε σχέση με τις καθυστερήσεις στις διαδικασίες ενώπιον της ΕΑΠ.
Το ΕΔΔΑ επιδίκασε στην προσφεύγουσα εταιρεία 7.000 ευρώ για ηθική βλάβη και επιφύλαξε απόφαση για περιουσιακή ζημία.
Σχετ.νομολογία: ( Demopoulos and Others v. Turkey (dec.) [GC], 46113/99 et al., 1st March 2010, Legal Summary; Joannou v. Turkey, 53240/14, 12 December 2017)
(echr.coe.int/cylegalnews.com)
Σχόλια