Διεθνείς Συναλλαγές, Δικαιοδοσία και Εκτέλεση Διαιτητικών Αποφάσεων: Πέντε Πρόσφατες Κυπριακές Αποφάσεις (2025)

Του Κωνσταντίνου Χρ.Κληρίδη, Δικηγόρου

Η κυπριακή νομολογία από τον Δεκέμβριο 2024 και έπειτα ανέδειξε ενδιαφέροντα ζητήματα διεθνούς δικαίου, προσφέροντας σημαντική καθοδήγηση για τη διεθνή δικαιοδοσία, την εκτέλεση αλλοδαπών διαιτητικών αποφάσεων και την κρατική ασυλία.


1η Απόφαση - Crystal System Group & Dovigo Canzio Maria Giuseppe v Uniformis Consulting S.R.L, Avram Constantin Daniel, Ειρήνη Θεοχάρους (Ε.Δ. Λεμεσού, 02.12.2024, Αρ. Αγωγής 832/2023 – Ενδιάμεση Απόφαση)

Αντικείμενο: Δύο αυτοτελείς συμβάσεις: Service Provision Agreement (21.12.2018) και Call Option Agreement (02.01.2019). Ο εναγόμενος ζήτησε παραπομπή σε διαιτησία (ρήτρα στον όρο 11).

Αντιφατικές Ρήτρες επίλυσης διαφορών:

  • Όρος 11: Παραπομπή της διαφοράς σε Διαιτησία.
  • Όρος 12: Ρήτρα Αποκλειστικής δικαιοδοσία κυπριακών δικαστηρίων.
  • Όρος 10.1: Severability clause με παραπομπή σε αρμόδιο court or administrative body για εύρημα τυχόν ακυρότητας κάποιου όρου και όχι σε διαιτησία.

Νομικό πλαίσιο: Άρθρο 8(1) Ν.101/87: το Δικαστήριο υποχρεούται να παραπέμψει σε διαιτησία μόνο αν η ρήτρα είναι έγκυρη, ενεργή και εκτελεστή.

Ευρήματα Δικαστηρίου:

  • Τα ενδιάμεσα διατάγματα επίδοσης εκτός δικαιοδοσίας δεν παράγουν δεδικασμένο.
  • Το Δικαστήριο έχει εξουσία ελέγχου της εγκυρότητας και εκτελεστότητας της ρήτρας διαιτησίας.
  • Απορρίφθηκε αίτημα για αναστολή (stay) της διαδικασίας και παραπομπής σε διαιτησίας. Οι ρήτρες διαιτησίας και αποκλειστικής δικαιοδοσίας πρέπει να ερμηνεύονται στο σύνολο της συμφωνίας. Δεν υφίσταται απόλυτη ή αυτόματη υπεροχή της μίας επί της άλλης.

Το Δικαστήριο έκρινε ότι οι όροι 10.1, 11 και 12 της Συμφωνίας δεν συγκρούονται, αλλά συνυπάρχουν συμπληρωματικά, αποκαλύπτοντας την πρόθεση των μερών να αποδώσουν αποκλειστική δικαιοδοσία στα Κυπριακά Δικαστήρια για όλες τις διαφορές που απορρέουν από τη συμφωνία. Η ρήτρα διαιτησίας δεν θεωρήθηκε υποχρεωτική, αλλά προαιρετική και εναλλακτική διαδικασία επίλυσης διαφορών, στην οποία τα μέρη θα μπορούσαν να προσφύγουν μόνο κατόπιν κοινής συμφωνίας, που δεν υπήρχε στην εν λόγω περίπτωση.

2η Απόφαση - Marbale Universal Corp & Victor A. Pichugov v Alexey N. Ananiev κ.ά. (Εφετείο Κύπρου, 08.01.2025, Πολ. Έφεση 32/2024)

Αντικείμενο: Εκτέλεση τριών LCIA διαιτητικών αποφάσεων (awards) συνολικής αξίας USD ~101 εκ. και GBP 1,19 εκ. Το πρωτοδικείο απέρριψε την αίτηση λόγω μη συμμόρφωσης με το άρθρο IV(1)(β) Νέας Υόρκης.

Ευρήματα Εφετείου:

  • Ανέτρεψε την τυπολατρική προσέγγιση του πρωτόδικου Δικαστηρίου και αποδέχθηκε ότι η βεβαίωση Άγγλου solicitor, ο οποίος επιθεώρησε τα πρωτότυπα και βεβαίωσε την ακρίβεια των αντιγράφων, με παράλληλη νοταριακή επικύρωση, πληρούσε τις προϋποθέσεις.
  • Τόνισε ότι η Σύμβαση δεν απαιτεί υπέρμετρη τυπολατρία. Σκοπός είναι η διευκόλυνση εκτέλεσης και όχι η παρεμπόδιση μέσω αυστηρών τύπων.
  • Ενόψει της ανατροπής, παρέπεμψε πίσω στο πρωτόδικο για εξέταση των  υπόλοιπων ενστάσεων (π.χ. πτώχευση στη Ρωσία, δημόσια τάξη).
  • Η έννοια του «δεόντως πιστοποιημένου αντιγράφου» πρέπει να ερμηνεύεται λειτουργικά. Το βάρος μετακυλά στον καθ’ ου να αποδείξει λόγους άρνησης εκτέλεσης.

3η Απόφαση - Alison Fashion v Κυπριακή Δημοκρατία (Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο, 12.05.2025, Αρ. Υπόθεσης 28/2020)

Αντικείμενο: Μίσθωση ιδιωτικού ακινήτου από τη Δημοκρατία για στέγαση δημόσιας υπηρεσίας. Τέθηκε ζήτημα δημόσιου ή ιδιωτικού χαρακτήρα της σύμβασης.

Εύρημα Δικαστηρίου:

  • Κατά πλειοψηφία, το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο σε τριμελή σύνθεση έκρινε ότι πρόκειται για ιδιωτική/εμπορική συναλλαγή (acta jure gestionis), ανεξαρτήτως δημόσιου σκοπού.
  • Η Δημοκρατία ενεργούσε ως ιδιώτης· δεν μπορύσε να επικαλεστεί ασυλία. Επιβεβαιώνεται ότι οι πράξεις του κράτους με εμπορικό χαρακτήρα υπόκεινται στη δικαιοδοσία των δικαστηρίων και στις αρχές του ιδιωτικού δικαίου. 
Τούτη η απόφαση είναι σχετική πάντα ενόψει ύπαρξης Διεθνών Διαιτητικών Αποφάσεων που εκδίδονται εναντίον κρατών και επιχειρείται η αναγνώριση και εκτέλεση εναντίον του Κράτους, όπου λόγος ένστασης κάποτε είναι η κρατική ασυλία. Σχετική η επόμενη απόφαση πιο κάτω.

4η Απόφαση - Gardabani Holdings B.V. v Georgia (Ε.Δ. Λευκωσίας, 14.07.2025, Αρ. Γεν. Αίτησης 5/2022)

Αντικείμενο: Αναγνώριση και Εκτέλεση αλλοδαπής διαιτητικής απόφασης  (SCC award) ύψους USD 18,6 εκ. υπέρ αλλοδαπής Εταιρείας και εναντίον του κράτους της Γεωργίας.

Λόγοι Ένστασης Κράτους Γεωργίας: Προέβαλε πολλαπλούς λόγους όπως εκκρεμής διαδικασία ακύρωσης στη Σουηδία, «μερικός» (partial) χαρακτήρας απόφασης (award), μη εμπορική φύση της διαφοράς, καθώς και παραβίαση δημόσιας τάξης λόγω παράλληλης ICSID διαδικασίας.

Εύρημα Δικαστηρίου:

  • Το award ήταν δεσμευτικό και εκτελεστό κατά lex arbitri, ακόμη κι αν ήταν μερικό (partial), αφού επέλυσε οριστικά ζητήματα ευθύνης και αποζημίωσης.
  • Η πώληση μετοχών σε ενεργειακή εταιρεία συνιστά acta jure gestionis· συνεπώς, η Γεωργία δεν μπορούσε να επικαλεστεί κρατική ασυλία.
  • Η ύπαρξη παράλληλης ICSID δεν αποκλείει την εκτέλεση· η Σύμβαση της Νέας Υόρκης δεν επιτρέπει διεύρυνση των εξαιρέσεων του άρθρου V.
  • Εκδόθηκε Διαταγή αναγνώρισης και εκτέλεσης ως η Αίτηση

5η Απόφαση - Robert Joseph Gereige v Credit Libanais S.A.L (Ε.Δ. Λεμεσού, 16.09.2025, Αρ. Αγωγής 406/2023)

Αντικείμενο: Αξίωση για USD 10 εκ. από προθεσμιακή κατάθεση σε λιβανέζικη τράπεζα. Η τράπεζα επικαλέστηκε ρήτρα αποκλειστικής δικαιοδοσίας Βηρυτού και το δόγμα του forum non conveniens.

Δικαιοδοσία: Το Δικαστήριο έκρινε ότι η επίδοση στην Κύπρο μέσω εξουσιοδοτημένου προσώπου (άρθρο 352 Κεφ. 113) θεμελίωσε επαρκώς τη διεθνή δικαιοδοσία. Δεν απαιτήθηκε άδεια για επίδοση εκτός δικαιοδοσίας.

Ρήτρα αλλοδαπής δικαιοδοσίας: Εφάρμοσε τη νομολογία The Eleftheria και The Fehmarn. Η ρήτρα αποτελεί ισχυρό τεκμήριο υπέρ αναστολής, αλλά όχι απόλυτο κανόνα.

Forum non conveniens: Το Δικαστήριο εφάρμοσε το Spiliada test, αναγνωρίζοντας ότι ο Λίβανος έχει αντικειμενικά στενότερη σύνδεση με τη διαφορά. Ωστόσο, οι ισχυρισμοί περί συστημικής διαφθοράς, θεσμικής αδυναμίας, capital controls και έλλειψης πρακτικής πρόσβασης σε δίκαιη δίκη κρίθηκαν επαρκείς για να καμφθεί το τεκμήριο υπέρ του αλλοδαπού forum.

Αρχή: Το δικαίωμα πρόσβασης στη δικαιοσύνη υπερισχύει συμβατικών ρητρών αλλοδαπής δικαιοδοσίας όταν αποδεικνύονται σοβαροί και πειστικοί λόγοι αδυναμίας προστασίας στο ξένο forum.

Συνολικά Συμπεράσματα από τις 5 πιο πάνω πρόσφατες αποφάσεις:

Δικαιοδοσία και πρόσβαση στη δικαιοσύνη: Υπεροχή του δικαιώματος δίκαιης δίκης έναντι συμβατικών ρητρών αλλοδαπής δικαιοδοσίας όταν το ξένο forum είναι ανεπαρκές.

Pro-enforcement bias: Συνεπής στήριξη της Σύμβασης της Νέας Υόρκης με στενή ερμηνεία του άρθρου V και λειτουργική εφαρμογή του άρθρου IV.

Κρατική ασυλία: Δεν μπορεί να αποτελέσει ασπίδα όταν το κράτος ενεργεί ως ιδιώτης σε εμπορικές πράξεις ή έχει αποδεχθεί διαιτησία.

Διαιτησία vs δικαστική δικαιοδοσία: Τα κυπριακά δικαστήρια επιβεβαιώνουν την εξουσία τους να ελέγχουν την εγκυρότητα, ενεργητικότητα και εκτελεστότητα μιας ρήτρας διαιτησίας πριν διατάξουν stay.

* Ο Κωνσταντίνος Κληρίδης είναι Δικηγόρος, Barrister-at-Law, Συνέταιρος στην Φοίβος, Χρίστος Κληρίδης & Συνεργάτες Δ.Ε.Π.Ε.


Σχόλια

Δημοσίευση σχολίου

Top Legal Stories

Εικόνα

Εφετείο Κύπρου: Η παραμονή μετά τον τερματισμό μίσθωσης συνιστά ποινικό αδίκημα – Νομικός σχολιασμός της πρόσφατης απόφασης

Του Κωνσταντίνου Κληρίδη, Δικηγόρου  Η πρόσφατη απόφαση του Εφετείου Κύπρου στην υπόθεση CCSRE Real Estate Company Ltd v. Θεοδώρου Μενελάου (Ποιν. Έφ. 94/2022, 31.10.2025) φέρνει στο προσκήνιο ένα διαχρονικό αλλά ευαίσθητο ζήτημα: Πότε η παραμονή ενός ενοικιαστή στο ακίνητο, μετά τον τερματισμό της μίσθωσης, μετατρέπεται από αστική διαφορά σε ποινικό αδίκημα παράνομης κατοχής βάσει του άρθρου 281(1)(α) του Ποινικού Κώδικα. Σύμφωνα με το άρθρο 281(1)(α) του Ποινικού Κώδικα, όποιος «κατέχει, καλλιεργεί, νέμεται ή χρησιμοποιεί γη εγγεγραμμένη στο όνομα άλλου χωρίς τη συναίνεση του εγγεγραμμένου ιδιοκτήτη» διαπράττει ποινικό αδίκημα τιμωρούμενο με φυλάκιση μέχρι πέντε έτη ή/και χρηματική ποινή. Τα συστατικά στοιχεία του αδικήματος, όπως αναγνωρίστηκαν και από το Εφετείο, είναι: Κατοχή, χρήση ή εκμετάλλευση γης, Η γη είναι εγγεγραμμένη στο όνομα άλλου, και Η κατοχή ή χρήση γίνεται χωρίς τη συναίνεση του εγγεγραμμένου ιδιοκτήτη. Το Δικαστήριο υπενθύμισε ότι «δεν αμφισβητείτ...
Εικόνα

Πλήρωση δύο (2) κενών θέσεων Νομικού Λειτουργού στο Δήμο Λευκωσίας

Γίνονται δεκτές αιτήσεις για την πλήρωση δύο (2) κενών θέσεων Νομικού Λειτουργού στο Δήμο Λευκωσίας. Η θέση είναι Πρώτου Διορισμού. Οι αιτήσεις θα πρέπει να υποβληθούν το αργότερο μέχρι την Παρασκευή, 28 Νοεμβρίου 2025 και ώρα 14:00. 1. Εγκεκριμένη Μισθοδοτική Κλίμακα: Α9: €30.413, 31.880, 33.347, 34.814, 36.281, 37.748, 39.215, 40.682, 42.149. Α11: €40.525, 42.164, 43.803, 45.442, 47.081, 48.720, 50.359, 51.998, 53.637. Α12: €44.978, 47.080, 49.182, 51.284, 53.386, 55.488, 57.590, 59.692.  2. Καθήκοντα και ευθύνες:  2.1. Εξετάζει και χειρίζεται νομικές υποθέσεις και θέματα, σε συνεργασία με τον νομικό σύμβουλο του Δήμου.  2.2. Συντάσσει σημειώματα ή/και νομικά έγγραφα ή/και εκθέσεις γεγονότων που αναφορικά με προσφυγές ή αγωγές εναντίον του Δήμου.  2.3. Διεξάγει έρευνες (περιλαμβανομένων πειθαρχικών), συλλέγει και αναλύει τα απαραίτητα στοιχεία και πληροφορίες και ετοιμάζει εισηγητικά σημειώματα, εκθέσεις και μελέτες. 2.4. Τηρεί πρακτικά συνεδριάσεων Επιτροπών ...
Εικόνα

Το πρόστιμο σε δικηγόρο για περιφρόνηση του δικαστηρίου παραβίασε το άρθρο 10 της ΕΣΔΑ (ελευθερία της έκφρασης)

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε ότι το πρόστιμο που επιβλήθηκε σε δικηγόρο για περιφρόνηση δικαστηρίου λόγω γραπτών παρατηρήσεων που έκανε για τον τρόπο διεξαγωγής της δίκης, παραβίασε το άρθρο 10 της ΕΣΔΑ (ελευθερία της έκφρασης). Ο προσφεύγων, Μάρκο Τέσιτς, είναι Σέρβος δικηγόρος που γεννήθηκε το 1981 και ζει στο Βελιγράδι. Το 2015, ο δικηγόρος, εξέφρασε αντιρρήσεις σε ακρόαση κατά την υπεράσπιση ενός πελάτη του που κατηγορούνταν για απόπειρα ανθρωποκτονίας. Στη συνέχεια, υπέβαλε ένα έγγραφο πέντε σελίδων στο δικαστήριο, παραπονούμενος ότι, παρά τα επανειλημμένα αιτήματά του, οι ενστάσεις του δεν είχαν καταγραφεί αυτούσιες στα πρακτικά. Επίσης, παραπονέθηκε για τον πρόεδρο του δικαστηρίου. Η υπόθεση αφορά στο επακόλουθο πρόστιμό του για περιφρόνηση του δικαστηρίου (contempt of court). Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου   στις 4.11.2025 (Αίτηση αρ. 61891/19) έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση του Άρθρου 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαι...
Εικόνα

Μίσθωση Ακινήτου από Υπό Σύσταση Εταιρεία: Το Ανώτατο Δικαστήριο ξεκαθαρίζει τα όρια του Άρθρου 15Α Κεφ.113

Του Κωνσταντίνου Χρ. Κληρίδη, Δικηγόρου Η πρόσφατη απόφαση ημερ. 10.09.2025 του Νέου Ανωτάτου Δικαστηρίου στην Πολιτική Έφεση Αρ. 74/2017 αναδεικνύει ένα κλασικό αλλά συχνά παρεξηγημένο θέμα του εταιρικού και του δικαίου των συμβάσεων: Πότε μια σύμβαση που συνάπτεται πριν από τη σύσταση εταιρείας δεσμεύει τελικά την ίδια την εταιρεία και πότε δεσμεύει προσωπικά το φυσικό πρόσωπο που την υπέγραψε. Τα γεγονότα Ένα φυσικό πρόσωπο, ο εφεσίβλητος, υπέγραψε ενοικιαστήριο έγγραφο για μίσθωση κατοικίας που θα χρησιμοποιείτο ως νηπιαγωγείο. Το ενοικιαστήριο δεν ανέφερε καμία εταιρεία, ούτε ότι υπογράφεται επ’ ονόματι ή για λογαριασμό υπό σύσταση εταιρείας. Λίγο αργότερα, ο ίδιος και η σύζυγός του ίδρυσαν εταιρεία η οποία εταιρεία άρχισε να λειτουργεί στο μίσθιο και να καταβάλλει τα ενοίκια. Το Πρωτόδικο Δικαστήριο θεώρησε ότι η μίσθωση κατέστη δεσμευτική για την εταιρεία μετά τη σύστασή της, εφαρμόζοντας το άρθρο 15Α του περί Εταιρειών Νόμου (Κεφ.113).Το Νέο Ανώτατο όμως ανέτρεψε αυτή την...
Εικόνα

Οι περικοπές μισθών και συντάξεων δημοσίων υπαλλήλων στην Κύπρο ήταν νόμιμες σύμφωνα με το ΕΔΔΑ

Περικοπές Μισθών και Συντάξεων στην Κύπρο: Η κρίση του ΕΔΔΑ για τη μη παραβίαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης στην υπόθεση Κωνσταντίνου και άλλοι κατά Κυπριακής Δημοκρατίας. Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ) στην υπόθεση Constantinou and Others κατά Κύπρου (Αρ. Αιτήσεων: 77396/14, 45039/20, 45089/20, 45101/20 και 45899/20), ημερομηνίας 13 Νοεμβρίου 2025, αφορά την προσφυγή 450 Κυπρίων υπαλλήλων του δημόσιου τομέα και συνταξιούχων κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η υπόθεση αφορούσε στην επιβολή περικοπών στους μισθούς και τις συντάξεις των δημοσίων υπαλλήλων και συνταξιούχων μέσω νέων νόμων που ψηφίστηκαν στην Κύπρο το 2011 και το 2012, ως μέτρα λιτότητας εν μέσω της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Οι περικοπές επιβλήθηκαν με τη μορφή έκτακτης εισφοράς που κυμαινόταν από 0,8% έως 3,5%. Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι: -Δεν υπήρξε παραβίαση του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη (Άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου - ΕΣΔΑ). α)Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η π...